Fólk sem er með öfgamikla orku, upplifir minni sársauka en eðlilegt telst (eða finnur eingöngu fyrir skyndilegum sársauka) og hreyfist um heiminn á tveimur fótum er flokkað undir yfirhugtakinu ófatlaðir. Megineinkenni ófatlaðrar manneskju eru að hún getur framkvæmt flestar athafnir daglegs lífs án aðstoðar en þó ber að taka fram að einkenni eins og að þola verr sársauka og hafa óeðlilega mikið orkumagn í líkamanum eru algeng hjá þessu fólki. Þrátt fyrir þessar takmarkanir getur margt ófatlað fólk lifað nánast eðlilegu lífi. Ófatlað fólk vinnur, leikur sér og elskar – alveg eins og þú!
Hvernig kemst ófatlað fólk um?
Ófatlaður maður uppgefin eftir hlaup
Líkt og eðlilegt fólk notar ófatlað fólk almenningssamgöngur og keyrir sín eigin ökutæki. Hins vegar þarf flest ófatlað fólk aðlagaða bíla til þess að geta keyrt þá með fótunum. Þessi aðlögun er kölluð pedalar og inniber tvo litla pedala sem staðsettir eru á gólfinu á ökutækinu – annar er bensíngjöfin og hinn er bremsan. Með tímanum þjálfast sumt ófatlað fólk upp í að geta stýrt bílnum með höndunum en flest af því fólki hefur ekki nægilega hæfni í efri hluta líkamans til þess að aka með höndunum án þess að eiga í hættu á að valda slysi. Ófatlað fólk notar líka báðar fætur sínar til þess að rölta sér milli staða, sú aðferð er yfirleitt kölluð ganga en stundum er talað um að skokka, stika eða hlaupa, en þau þessi hugtök eru notuð yfir það að koma sér óeðlilega hratt á milli staða. Í kjölfar þessarar aðferðarfræði hefur mótast hugtakið vegalengd meðal ófatlaðra samfélagsþegna. Vegalend er stöðluð mæling sem vísar til fjarlægða sem fólk getur gengið áður en það finnur til uppgjafar. Þess ber að geta að þær vegalengdir sem vísað er í eru nokkuð langar og ná yfir svæði sem getur verið nokkrir kílómetrar. Þar sem hugtakið vegalengd er svo mikilvægt verður ófatlað fólk oft ringlað þegar einhver getur ekki gengið tiltekna vegalengt. Þessi ringulreið er eðlileg og mun minnka með tímanum ef ófatlað fólk umgengst sem fyrst á ævinni eðlilegt fólk og sem oftast.
Hvernig heilsa ég og á samskipti við ófatlaða manneskju?
Ófötluð kona og ófatlaður maður horfast í augu og heilsast með handabandi.
Ófatlað fólk leggur mikla áherslu á að ná augnsambandi við þann sem það talar við. Það er mikilvægt að reyna að vera í sömu hæð þegar því er heilsað, annars móðgast þetta fólk gjarnan. Þar sem ófatlað fólk treystir á fætur sínar til þess að standa upprétt er mikilvægt að líta alltaf upp til þess, til þess að viðhalda augnsambandi. Ófatlað fólk heilsast líka með mjög nánum hætti en það er kallað líkamstjáning, t.d. með handabandinu eða faðmlaginu. Þessar aðferðir eru notaðar sem samskiptaleið og eru mismunandi eftir aðstæðum. Þó líkamstjáning geti þjónað tilgangi sínum á ófatlað fólk fyrst og fremst samskipti með tali sem það myndar með munninum og hálsi. Önnur tjáskipti, s.s. með handskrift, skrifum á lyklaborð eða talgervil eru sjaldgæf og gerir flest ófatlað fólk virkilega órólegt. Sýndu þolinmæði. Þrátt fyrir viðteknar hugmyndir um annað getur ófatlað fólk lært. Það getur tekið tíma en það er þitt hlutverk að örva ófatlað fólk til eðlilegra tjáskipta og líkamshreyfinga.
Hvernig get ég best aðstoðað ófatlaða manneskju?
Þar sem ófatlað fólk hreyfir sig úr stað eingöngu á tveimur fótum er jafnvægi þess oft skert. Bjóddu fram hjálp þína þegar þú sérð það úti á götu, sérstaklega ef mikil bleyta er til staðar eða klaki. Þrátt fyrir að svakalegur vöðvastyrkur neðri hluta líkamans geri sitt gagn og bæti upp fyrir takmarkanir þeirra þarf ófatlað fólk stundum aðstoð. Ef þú sérð ófatlaða manneskju í basli bjóddu alltaf fram hjálp. Þetta fólk verður alltaf þakklátt fyrir aðstoðina.
Hvernig get ég best stutt við ófatlað fólk?
Kona gefur blíðlega pening
Ófatlað fólk hefur sömu tilfinningar og þrár og við hin. Ef þú ert að leitast eftir að fagmennta þig á á sviðinu getur þú t.d. gerst heimsóknarvinur en þá heimsækir venjulegt fólk ófatlað fólk. Þó svo að ófatlað fólk njóti fyrst og fremst viðfangsefna sem krefjast þess að nota báðar fæturna, s.s. skokk, er hægt að aðlaga önnur viðfangsefni svo það geti tekið fullan þátt. Það sem mestu máli skiptir er að koma fram við ófatlað fólk af alúð. Þú getur linað þjáningar þeirra með hlýjum orðum eða nokkrum hundrað köllum.
—
Tabúkonur vildu gera góðverk um páskana og þýddu því leiðbeiningar eftir Cara Liebowitz um hvernig venjulegt fólk á að koma fram við fólk sem ekki er fatlað. Við gerum ráð fyrir að venjulegt fólk fari mikið í fjölskylduboð og matvöruverslanir um páskahátíðina og því er mikilvægt að kunna sig. Sýnum tillitssemi og verum góð við fólk sem er ekki fatlað, það getur ekki að því gert að búa við sínar takmarkanir.